شناسایی ویژگی ها و مهارت های معلم کارآفرین با رویکرد فراترکیب
محورهای موضوعی :
زهرا سایه وند
1
,
فرنوش اعلامي
2
*
,
سارا سليمي نمين
3
,
محمود ابوالقاسمی
4
1 - گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - دانشگاه شهید بهشتی ، تهران، ایران
3 - مدیر مدرسه آب و آینه
4 - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ، ایران
کلید واژه: معلم کارآفرین (نوآفرین), معلمی و تخصص حرفه ای, تلاشها و رفتارهای کارآفرینانه, رهبری, ویژگیهای شخصی,
چکیده مقاله :
معلمکارآفرینی طی دهه گذشته توجه زیادی را در سطح جهانی به خود معطوف داشته است و چگونگی ترکیب حرفه معلمی و کارآفرینی مبهم است. هدف این پژوهش شناسایی ویژگی و مهارت های معلمکارآفرینان است. به منظور تحقق این هدف با استفاده از روش فراترکیب به بررسی منظم و سیستماتیک ادبیات این موضوع پرداخته و به شیوه تماتیک ترکیبی تجزیه و تحلیل منابع مطالعاتی صورت گرفته است. نتایج پژوهش در چهار بعد ویژگی های شخصی با 8 تم، رفتارهای کارآفرینانه 11 تم، تخصص معلمی 5 تم و رهبری10 تم تفکیک شده است. در بعد ویژگی شخصی معلمکارآفرینان افراد دارای خلاقیت، دانش، یادگیرندگی، پایداری و استقامت، فعال، همدل، دارای تعهد و مسئولیت نسبت به جامعه و انگیزه اجتماعی شناخته می شوند. معلمان کارآفرینان تلاش های و رفتار های کارآفرینانه چون نوآوری مستمر و خلق ارزش های آموزشی، حل مسئله (شناسایی فرصت ها)، ریسک پذیری، مهارت شبکه سازی و کسب و کار، جذب یادگیرنده/ مخاطب، جذب سرمایه و منابع، و داشتن رویا مشترک و به دنبال آن ایجاد مشترک را از خود نشان می دهند. معلمکارآفرینان به عنوان متخصصان تدریسی در نظر گرفته می شوند که در یک یا چند مولفه تدریس چون روش تدریس نوآورانه، شیوه ارزیابی، مدیریت کلاس سرآمد است. آنها چون رهبران آموزشی دانش آموزان و همکاران و سیاست های آموزشی را تحت تاثیر می گذارند، اجتماعات یادگیری حرفه ای با رویکرد ارشادگری متقابل راه اندازی می کنند، راهبری تیم نوآوری را برعهده می گیرند و چشم انداز های تازه ای از آموزش و یادگیری را شکل می دهد. نتایج این پژوهش می تواند مبنایی برای کارهای علمی جدید در این حوزه باشد و فرآیند حمایت از معلمکارآفرینان فعلی را تسهیل و زمینه توسعه معلمکارآفرینان جدید را فراهم کند.
The teacherpreneurship has received increasing attention over the past decades; however, the concept remains understudied, and the way the teaching profession and entrepreneurship are combine, is unclear. To fill this gap in the literature, this study aimed to identify the traits and skills and entrepreneurial actions of teacherpreneurs through a systematic literature review of current scholarly work on the topic as well as hybrid thematic analysis of study sources. The results of the study provide traits and actions that are commonly attributed to teacherpreneurs. The results are categorized into four dimensions of personal traits with 8 themes, entrepreneurial actions with 11 themes, teachership with 5 themes, and leadership with 10 themes. Teacherpreneurs are creative, knowledgeable, learner, resistant, active, empathic, moral role models, with commitment and responsibility and social motivation. Teacherpreneurs show also entrepreneurial traits and actions such as ongoing innovation and educational value creation, problem solving, risk-taking, networking, learner/audience understanding, providing resources, creating a common dream, and then creating a common creation. Teacherpreneurs are teaching experts who excel in one or more teaching components such as innovative teaching methods, assessment methods, and classroom management. They also set up professional learning communities with a reciprocal mentoring approach, lead an innovation team and explore new perspectives on teaching and learning as the educational leaders. The results of this research can be a basis for new research and can facilitate the development process of the teacherpreneurship.
1. Borasi R, Finnigan K. Entrepreneurial attitudes and behaviors that can help prepare successful change-agents in education. The New Educator. 2010 Mar 1;6(1):1-29.
2. Berry B, Byrd A, Wieder A. Teacherpreneurs: Innovative teachers who lead but don't leave. John Wiley & Sons; 2013 Aug 12.
3. Berry, B. in Wolpert-Gawron, H. The Era of the Teacherpreneur. Retrieved from., 2015 . http://www.edutopia.org/blog/era-of-teacherpreneur-heather-wolpertgawron
4. Shelton C, Archambault L. Discovering how teachers build virtual relationships and develop as professionals through online teacherpreneurship. Journal of Interactive Learning Research. 2018 Dec 31;29(4):579-602
5. Davis V. Influencing positive change: The vital behaviors to turn schools toward success. Teacher Librarian. 2009 Dec 1;37(2):8.
6. https://www.teachingquality.org.
7. Buckley AP, Nzembayie KF. Teacherpreneurs: From vocation to innovation. InICIE2016-Proceedings of the 4th International Conference on Innovation and Entrepreneurship: ICIE2016 2016 May 1 (p. 36).
8. Lynch, M. What is a teacherpreneur? The Edvocate. 2019, May 7 Retrieved from https://www.theedadvocate.org/what-is-a-teacherpreneur/.
9. Palmer, P. . Teacher to teacherpreneur: How to monetize your professional skills. 2017, April 9 Retrieved from http://contact.teslontario.org/teacher-toteacherpreneur.
10. McManus C. TEACHERPRENEURISM: IMPACT ON TEACHERS’CAREER SATISFACTION (Doctoral dissertation, New England College).
11. Revolution in Learning. (2012, March 31). What is a teacherpreneur [Web log post]. Retrieved from https://revolutioninlearning.wordpress.com/2012/03/31/ what-is-a-teacherpreneur/.
12. Berry B, Hess FM. Expanded learning, expansive teacher leadership. Phi Delta Kappan. 2013 Feb;94(5):58-61.
13. . Epler P, editor. Enhancing Teaching and Leadership Initiatives With Teacherpreneurs: Emerging Research and Opportunities: Emerging Research and Opportunities. IGI Global; 2019 Nov 1.
14. Sandelowski M, Barroso J. Handbook for synthesizing qualitative research. springer publishing company; 2006 Jul 24.
15. Thomas J, Harden A. Methods for the thematic synthesis of qualitative research in systematic reviews. BMC medical research methodology. 2008 Dec;8(1):1-0.
16. Katoningsiha*, Sutamab, (2020). Needs Analysis of Potential for Early Childhood Educators as Agents of Teacherpreneurship in Karanganyar. International Journal of Innovation, Creativity and Change. www.ijicc.net Volume 12, Issue 6, 2020
17. Neto R, Rodrigues VP, Polega M, Persons M. Career adaptability and entrepreneurial behaviour in the K-12 classroom. Teachers and Teaching. 2019 Jan 2;25(1):90-109
18. Zeichner N. The next step: A hybrid teaching role. Educational Horizons. 2013 Feb;91(3):13-5.
19. Keyhani N, Kim MS. A systematic literature review of teacher entrepreneurship. Entrepreneurship Education and Pedagogy. 2020:2515127420917355.
20. Dixit JK, Agrawal V, Agarwal S, Gerguri-Rashiti S, Said DS. Competencies development for women edupreneurs community–an integrated AHP-TOPSIS approach. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy. 2020 Jun 10.
21. Wiseman AW. Promises and challenges for innovation and entrepreneurship in education. InInternational Educational Innovation and Public Sector Entrepreneurship 2014. Emerald Group Publishing Limited.
22. Berry B. Teacherpreneurs: A bold brand of teacher leadership for 21st-century teaching and learning. Science. 2013 Apr 19;340(6130):309-10.
23. 34. Leffler E. The Many Faces of Entrepreneurship: A Discursive Battle for the School Arena. European Educational Research Journal. 2009;8(1):104-116. doi:10.2304/eerj.2009.8.1.104
24. Leffler E. An Entrepreneurial Attitude: Implications for Teachers’ Leadership Skills?. Leadership and Policy in Schools. 2019 Oct 7:1-5
25. Sanchez RU. EDUCATION IN ACTION. Quarterly Review of Distance Education Journal Issue: Volume 15# 1. 2014 Mar 1;15(1):33-8.
26. Hess FM, Hassel BC. Fueling Educational Entrepreneurship: Addressing the Human Capital Challenge. PEPG/07-06. Program on Education Policy and Governance, Harvard University. 2007.
27. Schimmel I. Entrepreneurial educators: A narrative study examining entrepreneurial educators in launching innovative practices for K-12 schools (Doctoral dissertation, Northeastern University).
28. Shelton CC. Online Teacherpreneurship: Shedding Light on the Practice, the Individuals Who Pursue It, and the Impacts They Experience. Arizona State University; 2018.
29. Nieswandt A. Educational Entrepreneurs: The professional experiences of five edupreneurs.
30. Sawyer AG, Dick LK, Sutherland P. Online Mathematics Teacherpreneurs Developers on Teachers Pay Teachers: Who Are They and Why Are They Popular?. Education Sciences. 2020 Sep;10(9):248.
31. Sena Mahendra S, Sofyan H, Rohmantoro D. Performance Study of Entrepreneurial Teachers in Vocational High Schools.
32. . Wilson SM. Professional development for science teachers. Science. 2013 Apr 19;340(6130):310-3.
33. van Dam K, Schipper M, Runhaar P. Developing a competency-based framework for teachers’ entrepreneurial behaviour. Teaching and Teacher Education. 2010 May 1;26(4):965-71.
34. Carpenter JP, Morrison SA, Craft M, Lee M. How and why are educators using Instagram?. Teaching and teacher education. 2020 Nov 1;96:103149.
35. Bingham CS. What is a Teacherpreneur? Ask Sarah Henchey.
36. Levy, L. Rise of the Teacherprener. 2015 Retrieved from http://www.edudemic.com/why-we-need-edupreneurs
37. Interconnected Matrices in Structural Modeling. IEEE Transaction Systems Man and Cybernetics. 1974; 4(1): 51-81.
فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی سال هشتم، شماره 31، زمستان 1400،102-128 | Quarterly Journal of Training & Development of Human Resources Vol.8, No 31, 2022, 102-128
|
ویژگی‌ها، مهارت‌ها و کنشهای کارآفرینانه معلمکارآفرینان: مروری سیستماتیک با فراترکیب
زهرا سایه وند 1
فرنوش اعلامی *2
سارا سلیمی نمین3
محمود ابوالقاسمی4
(تاریخ دریافت: 31/03/1400؛ تاریخ پذیرش: 28/05/1400)
چکیده
معلمکارآفرینی طی دهه گذشته توجه زیادی را در سطح جهانی به خود معطوف داشته است و چگونگی ترکیب حرفه معلمی و کارآفرینی مبهم است. هدف این پژوهش شناسایی ویژگی و مهارتهای معلمکارآفرینان است. به منظور تحقق این هدف با استفاده از روش فراترکیب به بررسی منظم و سیستماتیک ادبیات این موضوع پرداخته و به شیوه تماتیک ترکیبی تجزیه و تحلیل منابع مطالعاتی صورت گرفته است. نتایج پژوهش در چهار بعد ویژگیهای شخصی با 8 تم، رفتارهای کارآفرینانه 11 تم، تخصص معلمی 5 تم و رهبری10 تم تفکیک شده است. در بعد ویژگی شخصی معلمکارآفرینان افراد دارای خلاقیت، دانش، یادگیرندگی، پایداری و استقامت، فعال، همدل، دارای تعهد و مسئولیت نسبت به جامعه و انگیزه اجتماعی شناخته میشوند. معلمان کارآفرینان تلاش های و رفتار های کارآفرینانه چون نوآوری مستمر و خلق ارزشهای آموزشی، حل مسئله (شناسایی فرصت ها)، ریسک پذیری، مهارت شبکه سازی و کسب و کار، جذب یادگیرنده/ مخاطب، جذب سرمایه و منابع، و داشتن رویا مشترک و به دنبال آن ایجاد مشترک را از خود نشان می دهند. معلمکارآفرینان به عنوان متخصصان تدریسی در نظر گرفته میشوند که در یک یا چند مولفه تدریس چون روش تدریس نوآورانه، شیوه ارزیابی، مدیریت کلاس سرآمد است. آنها چون رهبران آموزشی دانش آموزان و همکاران و سیاست های آموزشی را تحت تاثیر میگذارند، اجتماعات یادگیری حرفه ای با رویکرد ارشادگری متقابل راه اندازی می کنند، راهبری تیم نوآوری را برعهده می گیرند و چشم انداز های تازه ای از آموزش و یادگیری را شکل میدهد. نتایج این پژوهش میتواند مبنایی برای کارهای علمی جدید در این حوزه باشد و فرآیند حمایت از معلمکارآفرینان فعلی را تسهیل و زمینه توسعه معلمکارآفرینان جدید را فراهم کند
کلیدواژه‌ها:. معلمکارآفرین (نوآفرین)، معلمی و تخصص حرفهای، تلاشها و رفتارهای کارآفرینانه، رهبری، ویژگیهای شخصی.
مقدمه
کارآفرینی در آموزش بهعنوان راه‌حل و نقشی جدید در مباحث مربوط به آموزش مطرح‌شده است تا زمینه را برای نوآوریهای آموزشی فراهم آورد؛ بروسی5 و فینیگان6 (2010) معلمان را در مرکز کارآفرینی آموزشی، جایی که موقعیت مناسب برای انجام وظایف بهعنوان "عامل تغییر" پیدا کردند. آنها معتقد بودند که کارآفرینی صفت و گرایشی نیست که صرفا توسط مدیران مدرسه اعمال شود، بلکه نوعی از رهبری است که در زمینه های خاصی بروز مییابد (1).
مدارس به عنوان سازمان های آموزشی نیازمند نوآوری هستند، معلمان سرمایه انسانی مدرسه و عامل ایجاد نوآوری و تغییر در مدارس اند. هس (2006) به ما یادآوری میکند که کارآفرینی در آموزش نیازمند ترکیبی از "استدلال و تجربه" است؛ تا بر دیگران تأثیر بگذارد؛ و این معلمان هستند که با دانشآموزان به‌صورت منظم کار میکنند و همیشه تجربیات کار در کنار کودکان و نوجوانان را دارند درعین‌حال به طراحی، توسعه، بسیج و تحول فرآیندهای تدریس و یادگیری می‌پردازند (2). بحث معلمکارآفرینی در ارتباط با ابتکاراتی است که معلمان متخصص در حوزه تخصصی خود با یکدیگر به اشتراک میگذارند. آنها در واقع "متخصصان کلاس درسی اند که به‌طور منظم به دانشآموزان میآموزند و زمان و فضای کافی برای پیادهسازی و به اشتراک گذاری ایدهها با همکاران، سرپرستان، سیاست‌گذاران، والدین و رهبران جامعه را دارند (3).
تاکید بر کارآفرینی در محیط آموزشی موضوع جدیدی نیست؛ کارآفرینی آموزشی و پس از آن معلمکارآفرینی در پی رویکرد رهبری معلمان و طبق مفاهیم و چارچوب های مدل های کسب و کاری ایجاد شده است (4). مفاهیمی مانند معلمکارآفرینی توسط دیویس (2009) و فوتو7 (2012) در ادبیات ظاهر شدند و ویژگی مرتبط با این مفاهیم در مطالعات مختلف در حال بررسی است. در حالی که از کارآفرینی تعاریف متفاوتی وجود دارد. و اغلب این تعاریف میتواند در زمینه کسب و کار صادق باشد. کارآفرینی در زمینه آموزش بخصوص مفهوم تازه معلمکارآفرینی نیاز به نگاهی دقیق تر دارد. بنابراین این پژوهش به دنبال شناخت ماهیت مفهوم معلمکارآفرینی، ویژگی و مهارتهای معرف معلمکارآفرینان است.
مباني نظري و پيشينه پژوهش
بری و تیم اش در مرکز کیفیت تدریس (CTQ) که یک سازمان آموزشی غیرانتفاعی است در سال (2013) در نوشته علمی و آکادمیک از واژه معلمکارآفرین استفاده کردند آنها معلمکارآفرینی را چشم‌اندازی برای آینده آموزش تعریف کرده و مدارس را جایی می‌دانستد که برای معلمان زمان، فضا و حمایت‌های کافی برای رهبری فعال و کارآفرینی فراهم میکند (4). در پژوهشهای مختلف تعاریف متعددی از پدیدهی معلمکارآفرینی و ویژگیهای معلمکارآفرینان ارائه شده است: به طور مثال دیویس (2009) معلمکارآفرینان را معلمانی میداند که مشارکت متقابلی با سایر ذینفعان برای دستیابی به اهداف مشترکی چون ایجاد فرصت های یادگیری برای دانش آموزان دارند - "من به عنوان یک معلمکارآفرین، برای ایجاد تجربیات منحصر به فردیکه یادگیری و تعامل دانش آموزان را افزایش می دهد، تلاش می کنم." (5).
بری و همکارانش (2013) در کتاب معلمکارآفرینان : معلمان نوآوری که هدایت میکنند اما کلاس درس را ترک نمیکنند؛ معلمکارآفرینان را کسانی میدانند که بنا بر ضرورت نقشهای رهبری را در حرفه خود به عهده میگیرند، آنها در فعالیت های چون توسعه حرفهای همکار، نوشتن برنامه درسی و مشارکت در سیاست های آموزشی محلی و ملی مشارکت داشته و البته همچنان جایگاه محکمی در کلاس درس و تدریس به دانش آموزان دارند (2). در واقع آنها زمینه تغییرات آموزشی فراتر از کلاس برای بهبود جوامع فراهم میکنند.، به انواع سیاست‌ها و مسائل پداگوژیکی توجه دارند و فرهنگ جدیدی برای بروز خلاقیت معلمان نشان میدهند. در این تعاریف جنبه کارآفرینی معلمکارآفرین بر نوآوری، ریسک‌پذیری و انگیزه های اجتماعی، بیش از دستاوردهای مالی اشاره دارد (4)، در سایر منابع علمی ابعاد دیگری از این مفهوم معرفی شود. به طور مثال بالکلی و نازیبای (2016) معلمکارآفرین را معلمانی میداند که محتوای یادگیری الکترونیک، پلتفرم‌های یادگیری و اپلیکیشنهای آموزشی را تولید و استعدادهای پداگوژیکی خود را برای یافتن راه‌حل‌های نوآورانه و حل چالش‌های پیش روی صنعت آموزش توسعه میدهند. این تعریف بر نتایج اقتصادی تأکید دارد. معلمکارآفرینان بدون اینکه حرفه را ترک کنند، تغییر را در حوزه آموزش هدایت میکنند. "معلم" و "کارآفرین" دو روی سکه معلمکارآفرین هستند. از دیدگاه تجاری، معلمکارآفرین، معلم مبتکری است که در شرایط عدم اطمینان، ترکیبات جدیدی را در صنعت آموزش‌وپرورش ایجاد کرده و میداند که چطور به‌طور بالقوه فرآیند تولید را باز تنظیم کند (7). در تعریفی دیگری بر تولید محصول تاکید میشود: معلمکارآفرینان متخصصان کلاس درسی هستند که به طور منظم تدریس میکنند اما فرصت و فضای راه اندازی و اجرای ایده ها خود را دارند، درست مثل کارآفرینان! آنها محصولاتی برای پر کردن شکافهای آموزشی ایجاد کرده و اغلب با استفاده از فناوری به اشتراک می گذارند (8). همچنین پالمر (2017) به تولید محصول و ایفای نقش اقتصادی معلمکارآفرین اشاره کرده است. معلمکارآفرین؛ معلمی است که خلاقیت، مهارت و تخصص خود را برای تولید محصولات، منابع و خدماتی جدید بکار می گیرد که میتواند منجر به درآمد اضافی برای معلمان شود (9).
علاوه بر این لازم است به انگیزه سیاسی و رهبری آموزشی معلمان و کارکرد و مفهوم معلمکارآفرینی به عنوان "عامل تغییر" برای تغییرات سیاسی و حرفه ای توجه کرد. این کارکرد منجر به افزایش کارآیی و حرفه گرای معلمان و بهبود نتایج دانش آموزان میشود (11). معلمکارآفرینان درگیر رهبری آموزشی اند، برنامه درسی خود را می نویسند و فلسفه های آموزشی مختلف را جست و جو، به معلمان دیگر آموزش میدهد و حتی برای اصلاح سیاست های رسمی تلاش میکند (دانشکده آموزش دانشگاه کانزاس ،2019). معلمکارآفرینان "نوآوران یادگیری" هستند که با دور زدن موانع ایجاد شده توسط نظام آموزشی کهنه، درونگرا، منسوخ شده و بامانده از دوره صنعتی، فرآیند یادگیری را منتقل میکنند. معلمکارآفرینان دانش نوآورانه خود را برای ارائه منابع یادگیری به مردم در سراسر جهان بکار میگیرند (11).
معلمکارآفرینان به‌طور منظم ایده‌های خود را گسترش داده و با معلمان، همکاران، مدیران، سیاست‌گذاران، والدین و رهبران جامعه به اشتراک میگذارند. معلمکارآفرینان دانش عمیقی در مورد دانش آموزان، خانواده‌ها و جامعه نیاز دارند (2). معلمکارآفرینان نقش معلمان را باز مهندسی و به دانش آموزان در فضایی سایبری خدمات ارائه میکنند. متخصص پداگوژی و سیاست هستند و منابع کافی برای نوآوری را فراهم میآورند (12). معلمکارآفرینان انگیزه اجرا دارند، زیرا ایده های بسیاری وجود دارد اما بدون اجرا فقط یک ایده است. علاوه بر این آنها میدانند چگونه کار را انجام دهند که این امر مستلزم همکاری با افراد مناسب است (13). بنابراین با توجه به تعارف ارائه شده از معلمکارآفرینی متوجه می شویم که در هر تعریف به ویژگیهای خاصی از آنها توجه شده است و با وجود افزایش روند پژوهشهای انجام شده در این حوزه مطالعاتی هنوز ویژگی معلمکارآفرینی مبهم است و از پژوهش های انجام شده جمع بندی مناسبی ارائه شده است. بنابراین این پژوهش به دنبال شناسایی و جمع بندی ویژگی و مهارتهای معلم معلمکارآفرینان بررسی شده در پژوهش های پیشین است.
روش پژوهش
فراترکیب یک روش پژوهش کیفی است که ترکیبی تفسیری از یافته های کیفی ارائه می دهد. هدف فراترکیب توسعه تئوری، خلاصه سازی و تعمیم یافته به منظور کابرد عملی آن است (15). این روش چند مرحله دارد که به شرح زیر انجام شده است:
مرحله اول : تنظیم سوالات پژوهش
v معلمکارآفرین چه کسی است و چه ویژگی و مهارتهای دارد؟
مرحله دوم: جست و جوی نظام مند ادبیات
به جست و جوی مقالات در پایگاه های اطلاعاتی مرتبط چون google scholar, Eric, ProQuest, Scopus, Science Direct, Springer, با واژگان کلیدی که در جدول 1 آمده پرداخته شد.
جدول 1. اصطلاحات کلیدی
فارسی | انگلیسی |
معلمکارآفرینی (نوآفرینی) | Teacherpreneurship |
معلمکارآفرینان | Teacherpreneurs |
معلمکارآفرینی | Entrepreneurshial teacher |
معلمکارآفرین آنلاین | Online teacherpreneur |
آموزشکار کارآفرین | Educator entrepreneur |
معلم به عنوان کارآفرین آموزشی | Teacher as educational entrepreneurship |
شایستگی کارآفرینانه معلمان | Entrepreneurial competency teacher |
مرحله سوم : جست و جو و انتخاب متون مناسب
اصطلاحات کلیدی در پایگاه های داده های جست و جو شده است و مقالات کیفی و آمیخته ای که از سال های 2011 تا 2020 مرتبط با موضوع و سوال پژوهش است استخراج شد. جست و جو ها از سال 2011 شروع شده چرا که از همان زمان در پژوهش های علمی اصطلاح معلمکارآفرین در بکار گرفته شد.
شکل1. فرآیند جست و جو مقالات
مرحله چهارم ترکیب تماتیک: ترکیب تماتیک یکی از روش های تحلیل پژوهش های فراترکیب است و هدف بکارگیری ان فراتر رفتن از مطالعات اولیه مهم و شناسایی و توسعه مضامین جدید از دادههای پژوهش های پیشین است(15). به چند دلیل ترکیب تماتیک برای این تحلیل یافته های پژوهش انتخاب شد: اغلب پژوهش های انجام شده در زمینه معلمکارآفرینی با رویکرد کیفی انجام شده و این شیوه تحلیل برای بررسی تحقیقات کیفی مناسب است. همچنین به خوبی با هدف فعلی پژوهش یعنی جمع بندی و ارائه ویژگی‌ها و مهارتهای معلمکارآفرینان از مطالعات اولیه معلمکارآفرینی مناسب است. ترکیب تماتیک در سه مرحله 1) کدگذاری خط به خط. 2) تولید مضامین توصیفی. 3) تولید مضامین تفسیری/ تحلیلی انجام می شود. یعنی ابتدا یافته ها و گزاره های مربوط به تجربیات و دیدگاههای معلمکارآفرینان کدگذاری می شوند. در این مرحله کدگذاری توسط همکار پژوهش مورد بازبینی قرار می گیرد و اختلافات کد گذاری از طریق بحث یا مشورت با شخص ثالث برطرف میشود. در مرحله دوم شباهت بین کدها شناسایی خواهد شد؛ کد ها به دست آمده در قالب "مضامین توصیفی" الگوهای موجود در مطالعات را دستهبندی و توصیف می کند. در مرحله سوم با ترکیب و به نوعی تفسیر مضامین تلاش شده تا از یافته های مطالعات اولیه و مضامین توصیفی فراتر رفته و تفسیر، شرح و فرضیه ها جدید در قالب مضامین تفسیری/ تحلیلی پرداخته می شود. هدف از این مرحله فراتر رفتن از داده های اولیه گزارش شده در مطالعات اولیه است(15). در این مرحله به ترکیب و تفسیر یافته مطالعات در ارتباط با سوالات پژوهش پرداخته شده و شرح هر مولفه شناسایی شده ارائه می شود.
شکل2 .فرآیند تحلیل مقالات
انسجام یافته ها: میزان مشابهت اولیه مطالعات مورد بررسی از نظر هدف پژوهش به منظور انسجام یافته ها مورد توجه قرار می گیرد. به عنوان مثال در این پژوهش مطالعاتی که با هدف بررسی تجارب و ویژگیهای معلمکارآفرینی انجام شده است بسیار مرتبط در نظر گرفته شده است.
اعتبار مشاهده اسناد: در این پژوهش برای اعتبار نتایج حاصل از مطالعه و تحلیل اسناد از روش چک همکار استفاده‌شده است؛ به‌این‌ترتیب که همکار محقق پس از اتمام این مرحله مجدداً تمام اقدامات انجام‌شده را یعنی استخراج واحدهای تحلیل از متن اسناد (مقالات، پایان‌نامه‌ها، کتاب‌ها) طبقه‌بندی واحد تحلیل و استخراج مقوله‌ها و شمارش واحدهای تحلیل و فراوانی مقولات را بررسی کرده و اصلاحات لازم را انجام داده است.
کفایت بررسی: میزان کفایت بررسی هم براساس شاخص کمی چون تعداد مطالعات که در این پژوهش37 مورد است و هم از نظر غنایی کیفی (یعنی عمق و میزان کامل بودن دادههای ارائه شده در مطالعات مورد بررسی بررسی شده است. این بخش از ارزیابی میزان کفایت مستلزم قضاوت ذهنی است بنابراین توسط همکاران پژوهش هم مورد داوری قرار گرفته است.
یافته‌های پژوهش
در جداول زیر نمونه از ترکیب تماتیک و یافته های حاصل از بررسی پژوهش های انجام شده با موضوع معلمکارآفرینی جهت شناسایی ویژگی و مهارتهای معلمکارآفرینان ارائه شده است.
نمونه ای از شیوه کد گذاری ترکیب تماتیک پایان نامه
شواهد | کد گذاری | مضامین توصیفی | مضامین تحلیلی |
معلمکارآفرینی باعث شده به شکلی تازه به نیازهای آموزش و مسائل آن فکر کنم. | آشنایی با مسائل و نیاز های نگاه متفاوت به مسائل آموزش و پرورش | آشنایی با مسائل و نیاز های نگاه متفاوت به مسائل آموزش و پروش خلق چیزهای تازه | معلمکارآفرینان تقکر خلاقی دارند (9) و نیاز های نظام آموزشی را شناسایی و راه حل های خلاقانه برای آن ارائه می کنند (14). آنها علاوه برای پیدا کردن راه های خلاق در یافتن منابع برای اجرا ایده نیز از شیوه های تازه ای استفاده میکنند (1). |
معلمکارآفرین: من از اینکه چیز جدیدی را در زمان های آزادم خلق کنم لذت می برم. | لذت از خلق چیز تازه
|
در جدول فوق نمونه از شواهد، کد گذاری اولیه و استخراج تم توصیفی و تحلیلی حاصل از ترکیب چند شاهد مفهومی و کد ارائه شده است. در جدول زیر جمع بندی نهایی بررسی مقالات مرتبط با معلمکارآفرین آورده شده است.
جدول2. ویژگی شخصی معلمکارآفرینی
عنوان | مضامین توصیفی | مضامین تحلیلی |
خلاقیت | خلاقیت برای معلمکارآفرینی یک ضرورت است (16) و جست و جوی و ارائه ایده های جدید و خلاقانه (2،8) از ویژگیهای بارز معلمکارآفرینی است. | معلمکارآفرینان تفکر خلاقی دارند و نیاز های نظام آموزشی را شناسایی و راه حل های خلاقانه برای آن ارائه می کنند. آنها علاوه برای پیدا کردن راه های خلاق در یافتن منابع برای اجرا ایده نیز از شیوههای تازه ای استفاده میکنند. |
دانش | معلمکارآفرینان دارای دانش مرتبط با حرفه تدریس و کلاس درس و محتوا (18،2،17)، دانش آموزان، مدرسه و جامعه (2)، کارآفرینی (4)، دانش مرتبط با رشته و نهاد مرتبط (19)، درک شفاف استراتژی یادگیری است (2). | معلمکارآفرینان در زمینه های دانش محتوایی، حرفه تدریس، کلاس درس و یادگیری، کارآفرینی، دانش آموزان ، خانواده ها و جامعه و رشته و نهاد های ذیربط به کارشان دارای دانش و آگاهی بالایی هستند و این آگاهی و دانش به آنها در ایده پردازی و شکل دهی نوآوری کمک کرده است. |
یادگیرنده | یادگیری مدام العمر (2)، بهبود مستمر و خود توسعهای (19،20)، مهارت یادگیری، مهارتهای شناختی(20) از جمله ویژگیهای یادگیرنده بودن معلمکارآفرینان است. | معلمکارآفرینان برای بهبود مستمر ویژگی یادگیرنده مدام العمر را نشان داده و آنچه میآموزند برای موفقیت دانش آموزان بکار میگیرند. مهارتهای به تعبیر لفر (2020) یادگیری حرفه ای و مهارتهای شناختی به این معلمان کمک کرده تا خود را به روز نگه دارند و دانش لازم برای ایجاد نوآوری را به وجود آورند. |
پایداری و استقامت | عدم توقف با وجود پاسخ منفی(8،21) ، از خود گذشتگی و خستگی ناپذیری، سخت کوش (4)، تحمل و پایداری (20) نشانگر پایداری و استقامت معلمکارآفرینان در رسیدن به اهداف خود است. | معلمکارآفرینان زمانی که ایده یا مفهومی را باور دارند، پاسخ " نه" را نمیپذیرند و تا رسیدن به نتیجه مثبت ادامه می دهند. آنها آنچه را برای کلاس یا مدرسه خود میخواهند به دست می آورند و برای رسیدن به اهداف خود پایداری و استقامت از خود نشان می دهند. |
فعال | معلمکارآفرینان نگرش مثبتی به تغییر دارند و اجازه نمیدهند شکست ها آنها را تعریف کند (20)، آنها خود انگیزه بخش (19). مشتاق و پر انرژی (22،23)، کنجکاواند (2،20)، این نگرش و ویژگی باعث معلمکارآفرینان به عنوان افراد فعال شناخته شوند.
| نکته متمایز کننده معلمکارآفرینی از سایر تلاش های مشابه به اشتراک گذاری شور وشوق با سایر همکاران است تا بتواند از برنامه های خود و دیگران بهره مند شوند، معلمکارآفرینان معمولا در شرایط که دیگران محدود اند احساس محدودیت نمیکنند و در مواجه به قوانین آنها را خم و خسته می کنند تا تغییرات لازم را ایجاد کنند؛ طبق نظر بری و همکاران (2013) معلمکارآفرینان ذاتا انگیزه تغییر برای بهبود آموزش دارند. |
همدلی | درک نیاز ها و مسائل دانش آموزان، درک دیدگاه ها و نیاز همکاران و درک نیاز های جامعه از جمله ویژگی شخصی که معلمکارآفرینان نسبت به سایر افراد بیشتر بروز می دهند (2،21) | همدلی صفت مشترک معلمان است اما معلمکارآفرینان با درک نیازها و دیدگاههای دانش آموزان تلاش دارند تا به نتایج لازم برای موفقیت دانش آموزان و برآورده کردن نیاز دانش آموزان تلاشی خارق العاده داشته باشند. |
الگوی اخلاقی | معلمکارآفرینان اغلب به عنوان الگوی نقش در جامعه آموزش و پرورش شهرت دارند (2)؛ چرا که استاندار های اخلاقی بالا و نوع دوستی را به طور بارزی از خود نشان می دهند (21). | معلمان کارآفرینان الگوی معلمان و دانشآموزانی هستند که با آنها کار می کنند و اعتماد آنها را جلب کرده چرا که استاندارهای اخلاقی را مد نظر دارند. این معلمان به واسطه اعتبار و شهرتی که در جامعه دارند می تواند نظر حامیان و سرمایه گذاران را جذب کنند. |
انگیزه اجتماعی و تعهد و حس مسئولیت نسبت به جامعه
| انگیزه اجتماعی (1) و انگیزه بالا برای کنشگری (24). تلاش برای ایجاد تغییرات اجتماعی مثبت (25). تغییر سیاست های آموزشی (26)؛ برای دسترسی برابر دانش آموزان به آموزش (27) از ویژگیهای معلم‌ها است که دست به کارآفرینی آموزشی زده اند. | معلمکارآفرینان به کلاس درس و جامعه و دانش آموزان متعهد اند (8) آنها با تعهد و روحیه به دانش آموزان تدریس میکند و دانش و ایده و تخصص خود را برای پاسخگویی و مسئولیت در برابر یادگیری جامعه بسیج میکنند این امر نشان میدهد که این معلمان با انگیزه اجتماعی بالا اقدام به کنشگری و کارآفرینی آموزشی برای ایجاد تحولات اجتماعی و آموزشی کرده اند. |
به طور خلاصه جدول شماره 2 ویژگی شخصی که معلمکارآفرینان در 8 تم اصلی چون خلاقیت و دانش، شور و اشتیاق، استقامت و پایداری و در عین حال تعهد بالا به حرفه معلمی و دانش آموزان و جامعه و رفتار هایهمدلانه، الگوی اخلاقی بودن نشان میدهد.
جدول3. کنشهای کارآفرینانه معلمکارآفرین
عنوان | مضامین توصیفی | مضامین تحلیلی |
نوآوری | نوآوری مستمر معلمکارآفرینان از جنس ارائه محتوا معنادار و مرتبط با جهان واقعی برای دانش آموزان، ارائه روشهای جدید تدریس، ادغام اثربخش فناوری و آموزش، تولید منابع اموزشی نوآورانه و با کیفیت، برنامه درسی تلفیقی، طراحی سازمان های جدید آموزشی یا بازطراحی مدارس است (2،27،28)؛ معلمکارآفرینان در تولید، توسعه، بسته بندی و جذب مخاطب برای منابع آموزشی که تولید میکنند خلاق هستند (16).
| نوآوری یکی از پر تکرار ترین مفاهیم در ادبیات معلمکارآفرینی است و مقیاس پذیری و انتشار نوآوری آموزشی یکی از اقدامات بارز معلمکارآفرینان شناخته می شود. نوآوری معلمکارآفرینان اغلب در قالب ارائه محتوا معنادار و مرتبط با جهان واقعی برای دانش آموزان، ارائه روش های های جدید تدریس، ادغام اثربخش فناوری و آموزش، برنامه درسی تلفیقی، طراحی سازمان های جدید آموزشی یا بازطراحی مدارس موجود ارائه می شود. |
خلق ارزشهای آموزشی | ایجاد ارزش جدید و پایدار و مولد ارزش های اقتصادی و اجتماعی(2،29،26)؛ ایجاد منابع آموزشی با کیفیت با توجه به نیاز دانش آموزان و معلمان (30) از جمله تلاش های کارآفرینانه معلمکارآفرینان است.
| معلمکارآفرینان برای ایجاد ترکیب جدید در آموزش و خلق ارزش فرصت های را شناساسی کرده و شبکه های لازم را ایجاد و خطرات احتمالی را برای نوآوری در شرایط دم اطمینان می پذیرند. معلمکارآفرینی دیجیتال به جای کاهش نقش معلم در جامعه معلم را مولد ارزش های اجتماعی و اقتصادی خواهد کرد. |
حل مسئله (شناسایی فرصت ها) | فرصتها اغلب شکلی از مسائل آموزشی که معلمکارآفرینان باوردارند که می توانند آن را حل کنند (19). معلمکارآفرینان مسائل کلاس درس و تدریس را به عنوان فرصت های نوآوری می بییند (31) و برای حل مسئله دانش آموزان و معلمان تلاش می کنند (32). | برخی پژوهش ها اشاره میکنند که معلمکارآفرینان فرصت های مرتب با کارشان را کشف می کنند، اما برخی از محققان هیچ اشاره به شناسایی فرصت برای کارآفرینی آموزشی ندارند و شاید این به این دلیل است که حوزه آموزش کمتر دارای جنبه‌های تجاری است، عباراتی چون حداکثر توجه به نیازها، مسائل و که نیاز به راه‌حل دارند کاربرد بیشتری در ادبیات کارآفرینی آموزشی دارد؛ مفهوم حل مسئله به‌جای فرصت در ادبیات کارآفرینی آموزشی به این دلیل مورد تأکید قرار میگیرد که در مباحث کارآفرینی آموزشی انگیزه کارآفرین برای حل مسائل پیرامون کارآفرین و دستیابی به راه‌حل که نشاءت گرفته و ناشی از آگاهی حساسیت کارآفرین از محیط اطراف و نیازهای و چالش‌های آموزشی اوست بنابراین مفهوم نیاز، مسائل و شناسایی و حل آن جزئی از تعریف کارآفرینی آموزشی است. |
ریسک پذیری | خطر از هدر رفت زمان، منابع مالی، شهرت (27) ریسک ورود به موقعیت ناشناخته و نامطمئن مثل بهکار گیری فناوری در کلاس درس (27،2) ؛خطر هدر رفت زمان در اجرای برنامه نوآروی ممکن است فرصت یادگیری دانش و تجربه جدید همراه باشد (1). معلمکارآفرینان ریسک پذیرند و مسئولیت اجرای نوآوریهای خود را می پذیرند (2). معلمکارآفرینان سعی میکنند خطرات را به حداقل برسانند و از دانش و تجربیات خود و دیگران استفاده کنند و در تصمیمات خود تأمل کرده و فرصتهایی را که دنبال میکنند دائماً ارزیابی مجدد میکند (1).
| ریسک پذیری یکی از ویژگیهای کارآفرینانه معلمان و نیروی محرک قدم گذاشتن در مسیر های تازه و ناشناخته است. روحیه ریسک پذیری منجر به کشف دانش و روش های جدید از خطاهای گذشته می شود. معلمکارآفرینان وقتی قصد اجرا کردن ایده جدیدی دارند خطرات احتمالی از دادن زمان، منابع مالی و اعتبار خود را می پذیرند. معلمکارآفرینان تلاش دارند به ارزیابی مداوم فرصت ها و بکار گیری دانش و تجربه خود خطرات احتمالی راه اندازی ایده های جدید را به حداقل برسانند. |
شبکه سازی | شبکه سازی با همکاران، جامعه محلی، سرمایه گذاران، حامیان، مدیران منطقه‌ای (2،20)؛ توانایی ایجاد تعاملات بین فردی (21)؛ برای معلمکارآفرینی ضروری است. معلمکارآفرینان ارتباطات را می سازند و از یکدیگر برای گرفتن حمایت های مشابه راهنمایی و تشویق میکنند(21)؛ ساخت ارتباط و تعامل با شرکا و ذینفعان با اهداف متناقض یکی از شایستگی های کلیدی معلمکارآفرینان زن است (20). | مهارت ارتباطی ویژگی است که اغلب معلمان از آن برخوردارند، معلمکارآفرینان از مهارت ارتباطی خود برای شبکه سازی با جامعه محلی و همکاران، سرمایهگذاران و حامیان و مدیران منطقه استفاده میکنند در گذشته تدریس یک کار منزوی بود اکنون چشم اندازهای تدریس به طرز چشمگیری تغییر کرده است معلمان اهداف و برنامه خود را در ارتباط مستقیم با جامعه ایجاد می کنند.
|
مهارت کسب و کار | معلمکارآفرینان منابع موجود را مدیریت و به بهترین شکل ممکن بکار می گیرند (19) و به دنبال ایجاد منابع ، بازاریابی ، مکاتبات و پشتیبانی خریداران و جریانات مالی(4) هستند. | معلمکارآفرینان افرادی دیگری استخدام کرده تا در اجرای کسب وکارشان به انها کمک کنند. ایجاد منابع ، بازاریابی ، مکاتبات و پشتیبانی خریداران و یادگیری مهارتهای جدید در این راه یک چالش دائمی معلمکارآفرینان است.
|
جذب یادگیرنده/ مخاطب | شروع همکاری های جدید با گروه های مختلف، بازخوردگیری از مخاطب به عنوان راهی برای رشد. دنبال کردن تحقیقات و روند های کارآفرینی آموزشی، وبلاگ نویسی و حمایت از معلمانی که از منابع آموزشی استفاده کردهاند(2) ؛ توجه به زمان بندی و شانس در موفقیت کسب و کار، تجزیه و تحلیل روند ها و اطلاعات (4). ارائه تعداد زیادی منابع آموزشی رایگان توسط معلمکارآفرینان در شبکه اجتماعی و بازار آموزشی آنلاین برای شناخته شدن (30)، بکار گیری رسانه های اجتماعی کمک به افزایش شهرت معلمکارآفرینان (30). یادگیری فناوریهای جدید به خصوص رسانههای اجتماعی، توسعه محل های جدید به اشتراکگذاری یا فروش منابع آموزشی (4) برای جذب یادگیرنده بکار می گیرند. | معلمکارآفرینان با سایر معلمکارآفرینان، معلمان و مدارس و نهاد های ذی ربط برای به اشتراک گذاشتن ایده ها و بازاریابی از طریق مشارکت هایی از جمله وبلاگ نویسی مشترک ، فروش مشترک ، پیشنهاد منابع خود به خریداران بالقوه و غیره همکاری می کند.
|
جذب سرمایه و منابع | جذب منابع و امکانات برای نوآوری (1،4،33)؛ ایجاد استراتژی های نوآورانه جذب شرکا (18) تلاشهای معلمکارآفرینان برای جذب سرمایه و منابع برای اجرای نوآوری است. | معلمکارآفرینان برای جذب منابع استراتژی های نوآورانه به کار میگیرند و از سرمایه اجتماعی و شبکه سازی و ارتباط با ذینفعان تعلیم و تربیت برای تامین منابع کمک میگیرند. |
برون سپاری8 | معلمکارآفرینان برای اجرای نوآوری نیاز به تخصص و مهارتهای مختلفی دارند بنابراین برون سپاری برخی فعالیت فنی (4)، از تخصص و مهارتهای دیگران را می پردازند(1). | معلمکارآفرینان با برون سپاری برخی فعالیت فنی جهت تولید محصولات و خدمات آموزش از مهارت و تخصصهای دیگران برای پیاده سازی نوآوری استفاده میکنند. |
رویا مشترک ، خلق مشترک9 | داشتن رویایی مشترک (21) با سایر معلمان و معلمکارآفرینان و فعالان حوزه آموزشی و تشکیل تیم و گروه و تلاش برای ایجاد نوآوری مشترک، کار کردن با تیم (24). برای گسترش فرهنگی جدید برای خلاقیت و نوآوری جمعی (2) از تلاش های کارآفرینانه منحصر به فرد معلمکارآفرینان است. | معلمکارآفرین رویاهای مشترکی چون تبدیل دانش آموزان به بهترین انسانها را دارند و برایرسیدن این هدف نیاز به ذهن پرشور و همکاری با یکدیگر دارد. چنین معلمانی باید گرد هم آیند، رویای یکدیگر بشنوند و جامعه ای با اهداف مشابه ایجاد کنند تا بتوانند به سمت معلمکارآفرینی گام بردارند. |
معلم برای اجرا و انتشار ایده های نوآورانه خود دست به اقدامات کارآفرینانه زده و لازم است برخی مهارتهای عرصه کسبو کار را بکار گیرد جدول شماره3 به طور خلاصه ویژگیهای و تلاش های کارآفرینانه معلمان را در 9 تم اصلی چون ایجاد ترکیب تازه، مولد بودن، بازاریابی، جذب منابع، ریسک پذیری و جست و جوی فرصت ها را به عنوان ویژگی و مهارتهای کلیدی معلمکارآفرینی را نشان میدهد.
جدول4 : ویژگیهای معلمی و حرفه ای معلمکارآفرینان
عنوان | مضامین توصیفی | مضامین تحلیلی |
معلمی | معلمکارآفرینان در مهارت‌ها و ویژگیهای خاص معلمی سرآمد و خبره هستند یادگیرنده و تفاوت های آنها را درک می کنند (24) مهارت ارتباطی و تکنیکهای بحث و گفتو گو، شیوه افزایش مشغولیت دانش آموزان را دارند (6)؛ مهارت حرفه ای و معلمی10 چون مهارت و دانش چگونگی توسعه و بهبود یادگیری دانش آموزان (24). مهارت تدریس و ایجاد یادگیری (24) را از خود نشان می دهند. | معلمکارآفرینان باید از نظر تخصصی و حرفه ای سرآمد و مربی همکاران خود بوده و در مهارت ارتباطی و تکنیکهای بحث و گفت و گو و شیوه افزایش مشغولیت دانشآموزان و شیوه های استفاده از ارزیابی تکوینی و تراکمی را تسلط داشته باشند (4). |
متخصص آموزشی | معلمکارآفرینان دارای تخصص پداگوژیکی بوده و حداقل در یکی از زمینه تدریس دارای تخصص هستند. داشتن تخصص های چون اجرای روش های تدریس اثربخش (2،21،6)؛ اجرای استراتژی کلاس پژوهش محور،کشف روش آموزشی مناسب (2،6) ؛ مشخصه متمایز کننده معلمکارآفرینان است. | داشتن دانش و تخصص حداقل در یکی از زمینه حرفه ای باعث می شود معلمکارآفرینان به همکاران برای اجرای استراتژیهای تدریس اثربخش، اجرای استراتژی کلاس پژوهش محور ، کشف روش آموزشی مناسب و بکارگیری فناوری اموزشی کمک کنند.
|
طراح منابع آموزشی | طراحی، توسعه، بسیج و تحول سیستم‌های تدریس و یادگیری (2)؛ طراح کلاس درس (34)، طراحی بازی های آموزشی (4)؛ به اشتراکگذاری منابع آموزشی طراحی شده برای استفاده دانش آموزان (4)، به اشتراکگذاری منابع توسعه حرفه ای (2) | معلمکارآفرینان به عنوان طراحان منابع آموزشی، بازیهای آموزشی، و طراحی و توسعه سیستم های تدریس و یادگیری و کلاس درس عمل کرده و آنها را برای استفاده دانش آموزان و سایر همکاران به اشتراک می گذارند.
|
بکارگیری فناوری نوین | معلمکارآفرینان با یادگیری فناوری جدید (4) هنگام تولید درس ها با استفاده فناوری مانند کارآفرینان عمل میکنند (17). بهعنوان معلمکارآفرینان آنلاین و توسعه دهندگان برنامه درسی عمل می کنند که منابع آموزشی را که ایجاد کرده و از طریق رسانه های اجتماعی فناورانه به اشتراک گذاشته یا به فروش میرسانند (30). با طراحی بازیهای آموزشی یا ادگیم و ابزارهای یادگیری فناورانه پرداخته (35). رهبری آموزشی غیر رسمی مجازی از طریق وبلاگ نویسی و رسانه اجتماعی (2)؛ اجتماعات و نشست های حرفه ای مجازی (6)؛ معلمکارآفرینان از اینستاگرام برای تعامل با معلمان دیگر با علاقه های حرفه ای مشترک استفاده میکنند و به سازماندهی فعالیت های جمعی می پردازند و در یک کار و هدف مشترک شرکت کنند (34). و برای ایجاد خرد جمعی معلمان برای رهبری و تاثیر گذاری بر والدین و دولت تلاش می کنند (32). | معلمکارآفرینان با توجه به تغییرات محیط یادگیری در قرن 21 برای ارتقا کیفیت منابع آموزشی و فرآیند های تدریس، طراحی بازی ها و سرگرم آموز آموزشی و همچنین برای به اشتراک گذاری ایده ها و نوآوری آموزشی و حتی فروش منابع آموزشی، همچنین ورود به اجتماعات مجازی توسعه حرفه ای، برگزاری نشست های حرفه ای و تلاش برای تحقق اهداف مشترک حرفه ای فناوری های دیجیتال را بکار می گیرند. |
پژوهش | معلم کارفرینان برای شناسایی نیاز های واقعی دانش آموزان(16) و ارزیابی نوآوری اغلب از پژوهش و اقدام پژوهی (6) استفاده میکنند؛ توانایی ترکیب و استفاده از شواهد، داده حاصل از فعالیتها و تجربیات کلاس درس دارند(2) و به عنوان پژوهشگر، نویسنده کتاب و مقالات و وبلاگ علمی شناخته می شوند (35). | معلمکارآفرینان تفکرات عمیقی در مورد داده های کلاس درس دارند و برای پاسخ به مسائل کلاس درس پژوهش کرده و به تجزیه و تحلیل و ترکیب این دادهها می پردازند؛ آنها یافته های جدید پژوهش های آموزشی دیگر پژوهشگران را رصد کرد و در تدریس و اجرای ایده های نوآورانه خود مورد توجه قرار می دهند و نیز یافته های پژوهشی خود را در قالب وبلاگ، مقالات و کتاب در اختیار دیگران می گذارند. |
همان طور که در جدول شماره 4؛ در 5 تم اصلی نشان داده شده است. معلمکارآفرینان متخصص کلاس درس و فرآیند آموزش و یادگیری هستند و قادر به طراحی برنامه درسی و منابع آموزشی به نقش فزاینده فناوری های نوین در جریان یادگیری در طراحی جریان یادگیری های فناورانه تخصص دارند.
جدول5. مهارتهای رهبری معلمکارآفرین
عنوان | مضامین توصیفی | مضامین تحلیلی |
رهبری | داشتن روحیه رهبری (2) و دیدگاه و رویکردی محلی- جهانی و ارائه نوآوری آموزشی جهانی (36) و انجام فعالیت های رهبری آموزشی غیررسمی و منتور و راهنما بودن به واسطه داشتن دانش و تجربیات بالای دست اول و منطبق با واقعیت های که معلم های همکار با آن روبه رو میشوند (2،4) تاثیرگذاری بر سیاست های آموزشی (6)؛ تاثیر گذاری بر دانش آموزان،معلمان، مدرسه و جامعه (2)؛ گسترش فرهنگی جدید برای خلاقیت و نوآوری جمعی (2)، ایجاد حس مسئولیت و تعهد نسبت به جامعه در دیگران (20) از ویژگیهای رهبری معلمکارآفرینان است. | معلمکارآفرینان ابتدا باید دانش و تجربه دست اول از واقعیت های که همکاران با آن روبه رو میشوند؛ داشته باشند تا بتواند نقش رهبری و هدایت همکاران را به عهده بگیرند و بر دانش آموزان و معلمان و همکاران خود تاثیر می گذارند. معلمکارآفرینان ممکن است نقشهای رسمی رهبری برای خدمت به عنوان رهبر تیم و تلاش برای جلب حمایت مدرسه از ابتکارات را بر عهده داشته یا به صورت غیر رسمی بر تصمیمات و هدایت جریان نوآوری در آموزش و پرورش اثر بگذارند همچنین معلمکارآفرینان نسبت به سیاست های آموزشی که اتخاذ می شوند واکنش نشان داده و میتوانند باعث تغییر برخی سیاست ها شوند. |
باز مهندسی نقش معلمان | معلمکارآفرینی با ایجاد تحول در نقش و مفهوم معلم (22) و جلوگیری از ایزوله شدن معلم در کلاس درس (2) باعث شده معلمان عنوان متخصصانی آموزش و یادگیری که با نوآوری و حل مسئله که باعث ی موفقیت دانش آموزان شناخته شوند؛ (2) نقش ترکیبی برای معلمرهبری را بر عهده گرفته (12) در واقع فرآیند معلمکارآفرینی باعث بازمهندسی مفهوم نقش معلم توسط معلمکارآفرینان شده است. | معلمکارآفرینان به دنبال تغییر نقش معلم از فردی ایزوله شده در کلاس درس به متخصص کلاس درسی که باعث یادگیری موفق دانش آموزان میشود و زمان و فضای مناسب برای کشف، ایده پردازی، نوآوری و حل مسائل آموزشی را دارد. نقش ترکیبی معلمکارآفرین را بر عهده میگیرد. |
تعیین چشم انداز ها و ماموریت ها | معلمکارآفرینان شکل دادن، سازماندهی، مدیریت و چشم انداز و ماموریتهای تازه برای آموزش هستند (18) و اثرات تصمیمات خود بر دانش آموزان، مدرسه و جامعه آگاه است (2). | معلمکارآفرینان به چشم اندازها و ماموریت های کار خود شکل میدهند (5،8). معلمکارآفرین دارای چشم انداز روشن است و خارج از جعبه فکر میکنند و این ناشی از تصورات قوی و شخصیت آرمان گرا آنهاست (1) آنها باید از اثرات تصمیمات خود بر دانش آموزان و مدرسه آگاهی داشته باشند. و امکانات و منابعی که خارج از محیط کلاس است پیش بینی کنند (1) و در طول زمان در مواجهه با محدودیت ها قادر به توسعه دیدگاه و ذهنیت های خود است و به این چشم اندازها چگونگی کار و فعالیت های خود را شکل می دهند (5). |
مربیگری و ارشادگری متقابل11 | ایجاد زمینه راهنمایی متقابل همکاران و مربیگری آنلاین (32) در زمینه آموزش برنامه درسی، روش ها و فعالیت ها و رویکرد های سیاسی آموزشی (2) و گرفتن بازخورد از همکاران در مورد ایدهها و نوآوری (20) طی این فرآیند معلمکارآفرین میتواند از همکارانش دعوت کند تا از کلاس او دیدن کنند و متقابلا کلاس ها و شیوه تدریس همکارانش را مشاهده کند (21). | معلمکارآفرینان به عنوان منتور به معلمان دیگر خدمت میکنند و با مدلهای اثربخش، پیچیدگی و چالش های معلم جدید مدرسه و روش ها و رویه آموزشی و رویداد های سیاستی آموزش را نشان میدهند. معلمان میتوانند اثر متقابل عمیقی بر یکدیگر گذاشتند و تدریس مشارکتی‌شان آنها را به معلمان بهتری تبدیل می کند و در عین حال زمینه های معلمکارآفرینی را فراهم کند. بری و همکاران (2013)" بیان میکنند که شکل‌گیری چیزی که ما ارشادگری متقابل می‌نامیم شد که یکی از مولفه‌های بنیادین معلمکارآفرینی است که در آن مربی از شاگرد خود انتظار دارد که به همان اندازه که یاد میگیرد به‌او بیاموزد". |
باز طراحی مدرسه | باز طراحی مدارس برای قرن21 و ایجاد تدریس و یادگیری معتبر (2). شناخت نیاز به تغییرات و تحولات فرهنگی و، سیاسی یا سیستماتیک (4). | معلمکارآفرینان نیاز به تغییرات سیستماتیک، سیاسی و فرهنگی را میشناسند و مسیر برای ایجاد تحولات آموزشی می سازند (8) مدارس را برای تحولات قرن 21 باز طراحی میکنند (3) |
همکاری | معلمکارآفرینان به همکاری و مشارکت دیگران برای پیاده سازی و گسترش نوآوری های آموزشی نیاز دارند (27). به همکاری با همکاران، معلمان، معلمکارآفرینان، دانش آموزان و جامعه (4،24) پرداخته و از دیگر معلمان و معلمکارآفرینان برای به اشتراک گذاری، ایدهها، تخصص، دانش و اهداف (4). یادگیری و کارگروهی (24)؛ کمک گرفته تا با ایجاد نوآوری آموزشی عملی و تجربیات و دانش آموزشی (27) فرصت های یادگیری بهتر برای دانشآموزان فراهم کنند (1،4). | معلمکارآفرینان برای اجرای نوآوری آموزشی خود به مشارکت و همکاری با معلمان دیگر، دانش آموزان نیاز دارند؛ آنها با هدف به اشتراک گذاری دانش، ایده، تخصص و اهداف خود همکاری و همراهی مدرسه و جامعه (والدین) و همکاران را دیگران برای اجرای ایده نو و جذب منابع و سرمایه ، حمایت های سازمانی و اجتماهی به دست می آوردند. |
انطباق پذیری | هماهنگ شدن با تغییرات (21)؛ به روز شدن بر مبنایی تغییرات زمینه (33) و به طور کلی انطباقپذیری با توجه به تغییرات و شرایط از ویژگیهای رهبری معلمکارآفرینان است. | جهان آموزش جهان پیچیده و در حال تغییرات بخصوص که نیاز است با تغییرات سریع جامعه جهانی هماهنگ شده و پاسخگویی نیاز های در حال تغییر جامعه باشد . معلمکارآفرینان برای کنشگری مناسب در این درعرصه لازم است انعطف پذیری و توانایی سازگاری با تغییرات را داشته باشند. |
شناخت و ایجاد اجتماعات یادگیری | معلمکارآفرینان به عنوان سازنده اجتماع یادگیری مجازی (34) رهبر اجتماعات یادگیری مجازی(35)؛ سازمان دهنده اجتماعات (32). انگیزه کافی برای گرفتن بازخورد از همکاران و ایجاد شبکه های حرفه ای را دارند (4) و دارای شناخت و کنش در شبکه های حرفه ای معلمان است (6) و فعالانه به دنبال جست و جوی دانش و فرصت های توسعه حرفه ای برای خود و همکارانش است و به تبادل خرد و دانش حرفه ای پرداخته (34) تلاش های جمعی را هماهنگ کرده و افراد گروه را به هدف مشترک متعهد سازند (20). تسهیلگر توسعه حرفه ای خود و همکاراننش و سایر معلمکارآفرینان است. راه اندازی این اجتماع حرفه ای و مشارکت مداوم معلمکارآفرینان باعث شده حس کنند که از لحاظ عاطفی حمایت می شوند و توانمندی لازم را برای تحقق اهداف به دست می آورند (4) این اجتماعات و ارتباطات مجازی معلمکارآفرینان براساس اعتماد، روحیه مثبت، حمایت عاطفی، روابط شخصی است (4). عضویت در این اجتماعات میتواند در زمینه جذب مخاطب ، ایده گرفتن برای کلاس درس، مهارت تدریس و آموزش، افزایش کیفیت خدمات و محصولات نواورانه به معلمکارآفرینان کمک کند (4) معلمکارآفرینان نیاز دارند که تمرکز خود را از سرمایه انسانی فردی به سرمایه اجتماعی تغییر دهند و با پیوستن به اجتماع در تصمیم گیری جمعی مشارکت داشته و بفهمند چگونه با دیگران ارتباط داشته باشند. | معلمکارآفرینان خود اغلب دست به ساخت و سازماندهی اجتماعات یادگیری حرفه ای میزنند و فرصت یادگیری حرفهای بین همکاران و کارکنان مدرسه تسهیل میکند؛ آنها معتقدند معلمان می توانند از یکدیگر و با یکدیگر یادبگیرند و به یکدگیر بازخورد دهند؛ که این مستقیما بر بهبود یادگیری دانش آموزان اثر می گذارد. طی این فرآیند یادگیری حرفهای متمرکز بر کار در کلاس درس و پر کردن شکاف های یادگیری دانش آموزان خواهد بود. همچنین منجر می شود هنجار های حاضر مبنی بر ایزوله شدن معلم های در کلاس درس شکسته شود. همین طور هم معلمکارآفرین دانش کار در اجتماعات یادگیری مجازی دارد و از ظرفیت های پلتفرم های اجتماعات یادگیری آگاه است . به عنوان عضوی از شبکه ای از معلمان کار می کند، در VLC یا اجتماعات یادگیری مجازی با معلمان و سایر ذینفعان آموزش در ارتباط است. تمایل و علاقه زیادی به یادگیری دارد و به تعبیر بری و همکاران (2013) حداقل در سه مورد از فعالیت های این پلفترم ها درگیر است. 1. گفتمان و مکالمات اعضا 2. حضور در وبینار ها 3. حمایت از صدای معلم در سیاست های محلی و منطقه ای به طوری که افزایش تعاملات با دینفعان آموزش را تبلیغ می کند. |
طبق آنچه جدول شماره5؛ 11 تم ویژگی‌ها و فعالیت های رهبری معلمکارآفرینان را نشان میدهد؛ معلمکارآفرینان نقش رهبری را در کلاس درس و مدرسه و جامعه برای انتقال یادگیری بر عهده دارند و برای ایفای این نقش به توانایی های چون مهارتهای رهبری، تعهد به یادگیری دانش آموزان، همکاران و جامعه، تفکر سیستمی و انطباق پذیری، مجهز بوده و تلاش دارند به باز طراحی مدارس متناسب با تغییرات قرن21 و تدوین ماموریت های و چشم اندازهای آموزشی جدید برای تغییر و تحول سیاست های آموزشی داشته و ارشادگری متقابل، همکاری بین افراد و بسیج افراد و منابع برای اجرایی کردن ایده ها فراهم آورد.
بحث و نتیجه‌گیری
امروزه معلمکارآفرینی نوعی تلاش برای باز مهندسی حرفهی معلمی است (2) تا به تعبیر لوی (2015) رضایت حاصل از آزادی و استقلال حل نوآورانه مسائل آموزشی به دست آورند و از تخصص و مهارت خود برای رهبری جریان آموزش و یادگیری بهره گیرند. با توجه به نتایج پژوهش برای اینکه یک فرد به عنوان معلمکارآفرین شناخته شود باید آگاهی، مهارت و توانایی خاصی داشته باشد و از خلق و خو و ویژگی شخصی متمایزی برخوردار شود. ممکن است محققان اشاره کنند که این ویژگی میتواند، ویژگی همه معلمان باشد اما باید گفت که در بعضی معلمان این ویژگی ممکن است خفته یا سرکوب شده باشد. در واقع این معلمکارآفرینی است که میتواند به تعهد بالای معلمان معنا دهد تا انرژی، انگیزه و وقت کافی برای پیادهسازی ایده های نوآورانه خود را به وجود آورد (13).
نتایج پژوهش در قالب 8 تم ویژگیهای شخصی،11 تم ویژگی‌ها و تلاش های کارآفرینانه، 5 تم تخصص حرفه ای و معلمی و 10 تم ویژگیهای رهبری ارائه شد.گرچه ویژگیهای معلمکارآفرینان در پژوهش های پیشین بررسی شده اما با روش فراترکیب و ارائه چهارچوب یکپارچه مورد واکاوی قرار نگرفته است. بررسی مقالات نشان می دهد که با وجود ویژگیهای مشترک در میان معلمکارآفرینان بررسی شده آنها در زمینههای مختلف و به شیوه های متفاوتی عمل کنند. به طور مثال در مقالات و کتاب (مرکزکیفیت تدریس،2012؛ بری و هس ،2013؛ بری و همکاران،2013؛ بینگهام،2017؛) به رهبری معلمکارآفرینان و فعالیت در چهارچوب های مدرسه و نظام آموزش رسمی بیشتر توجه شده است و در مقالات (پالمر،2017؛ شلتون و آرچمبلت،2018). به چگونگی همکاری معلمکارآفرینان و توسعه حرفه ای آنها پرداخته شده است و در پژوهش های (باکلی، همکاران،2016؛ وایزمن،2014) به مقیاس پذیری و گسترش نوآورای آموزشی در قالب خدمات و محصولات نوآورانه پرداخته و طی سال های بعد این چگونگی عملکرد این معلمان کارآفرینان آنلاین/ دیجیتال بررسی شده (شلتون و همکاران،2018؛ ساویر 2020؛ کارپنر،2020) و فناوری نقش مهمتری در گسترش معلمکارآفرینی داشته اند. همچنین بررسی ها نشان میدهد بررسی چگونگی رفتارهای کارآفرینانه معلمان و اثرات معلمکارآفرینی بیشتر مورد توجه پژوهشگران چون (نوت و همکاران، 2019؛ ون دام،2010) است.
باوجود توجهی که به پدیده معلمکارآفرینی شده و تاکیدی که برای بررسی ویژگی‌ها، مقاصد و رفتارهای این معلمان انجام شده همچنان دیدگاه و انتقادات متفاوتی نسبت به تعاریف معلمکارآفرینی وجود دارد: در تعریفی که ساکس12 (2001) از معلم حرفهای ارائه میدهد؛ رفتار های حرفه ای معلمان را نتیجه سیاست آموزشی و تغییر و تکامل ساختار میداند و دو تعریف فعال و کارآفرین را از معلم حرفهای ارائه می کند. معلمکارآفرین کسی است که تحت گفتمان های مدیریتی شکل گرفته و برای جذب منابع رقابت میکند. چنین معلمی استاندارد سازی را پذیرفته و در انزوا عمل میکند (19). از طرفی خلاقیت های معلمکارآفرینان فقط به جنبه های فنی و حرفه ای کار معلم در کلاس اشاره کند و هر گونه تلاش دیگر مانند تلاش برای عدالت اجتماعی و صدای معلمان فعال گم می شود. همچنین عده ای کارآفرینی و گرایش های دموکراتیک را متضاد میدانند و معتقدند که مفاهیم نئولیبرالی مانند کارآفرینی در برنامه درسی می تواند رقابت و فردگرایی را اشاعه دهد و مسیر گمراه کننده ای به همراه آورد. آنها معتقدند که این مفهوم پیچیده است و به راحتی نمیتوان آن را تجریه و تحلیل کرد (19). هانسون (2017) همچنین با وجود معانی بحث برانگیز و سرمایه داری، کارآفرینی در آموزش و پرورش را به رسمیت میشناسد و اصرار دارد از این مفهوم استفاده کند تا تغییر مثبتی از سوی معلمان به وجود آورد و از شکل دادن به آینده بر اساس نیاز دانش آموزان استفاده کند (19). اما همان طور که در اغلب تعاریف معلمکارآفرین اشاره شده رهبری آموزشی، کنشگری معلم در سیاست های آموزشی و تخصص آموزشی معلم و حتی انگیزه های اجتماعی و به طور کلی نقش معلم به عنوان "عامل ایجاد تغییر" و "نوآوری" در آموزش برجسته شده است.
ویژگی و مهارتهای شناسایی شده برای معلمکارآفرینان میتواند در برنامه های آموزش معلمان و فرصتهای توسعه حرفه ای معلمان ارائه شود .سیاست گذارن، رهبران آموزشی و مربیان آموزش های معلمان میتواند در حوزههای کاری خود این ویژگی و مهارت‌ها را برای توسعه معلمکارآفرینی در نظام آموزشی فعلی مد نظر قرار دهند.
منابع
1. Borasi R, Finnigan K. Entrepreneurial attitudes and behaviors that can help prepare successful change-agents in education. The New Educator: 2010 Mar 16(1):1-29.
2. Berry B, Byrd A, Wieder A. Teacherpreneurs: Innovative teachers who lead but don't leave. John Wiley & Sons; 2013 Aug 12.
3. Berry, B. in Wolpert-Gawron, H. The Era of the Teacherpreneur. Retrieved from. 2015 . http://www.edutopia.org/blog/era-of-teacherpreneur-heather-wolpertgawron
4. Shelton C, Archambault L. Discovering how teachers build virtual relationships and develop as professionals through online teacherpreneurship. Journal of Interactive Learning Research. 2018 Dec 31;29(4):579-602
5. Davis V. Influencing positive change: The vital behaviors to turn schools toward success. Teacher Librarian. 2009 Dec 1;37(2):8.
6. https://www.teachingquality.org.
7. Buckley AP, Nzembayie KF. Teacherpreneurs: From vocation to innovation. InICIE2016-Proceedings of the 4th International Conference on Innovation and Entrepreneurship: ICIE2016 2016 May 1 (p. 36).
8. Lynch, M. What is a teacherpreneur? The Edvocate. 2019, May 7 Retrieved from https://www.theedadvocate.org/what-is-a-teacherpreneur/.
9. Palmer, P. . Teacher to teacherpreneur: How to monetize your professional skills. 2017, April 9 Retrieved from http://contact.teslontario.org/teacher-toteacherpreneur.
10. McManus C. TEACHERPRENEURISM: IMPACT ON TEACHERS’CAREER SATISFACTION (Doctoral dissertation, New England College).
11. Revolution in Learning. (2012, March 31). What is a teacherpreneur [Web log post]. Retrieved from https://revolutioninlearning.wordpress.com/2012/03/31/ what-is-a-teacherpreneur/.
12. Berry B, Hess FM. Expanded learning, expansive teacher leadership. Phi Delta Kappan. 2013 Feb;94(5):58-61.
13. . Epler P, editor. Enhancing Teaching and Leadership Initiatives With Teacherpreneurs: Emerging Research and Opportunities: Emerging Research and Opportunities. IGI Global; 2019 Nov 1.
14. Sandelowski M, Barroso J. Handbook for synthesizing qualitative research. springer publishing company; 2006 Jul 24.
15. Thomas J, Harden A. Methods for the thematic synthesis of qualitative research in systematic reviews. BMC medical research methodology. 2008 Dec;8(1):1-0.
16. Katoningsiha*, Sutamab, (2020). Needs Analysis of Potential for Early Childhood Educators as Agents of Teacherpreneurship in Karanganyar. International Journal of Innovation, Creativity and Change. www.ijicc.net Volume 12, Issue 6, 2020
17. Neto R, Rodrigues VP, Polega M, Persons M. Career adaptability and entrepreneurial behaviour in the K-12 classroom. Teachers and Teaching. 2019 Jan 2;25(1):90-109
18. Zeichner N. The next step: A hybrid teaching role. Educational Horizons. 2013 Feb;91(3):13-5.
19. Keyhani N, Kim MS. A systematic literature review of teacher entrepreneurship. Entrepreneurship Education and Pedagogy. 2020:2515127420917355.
20. Dixit JK, Agrawal V, Agarwal S, Gerguri-Rashiti S, Said DS. Competencies development for women edupreneurs community–an integrated AHP-TOPSIS approach. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy. 2020 Jun 10.
21. Wiseman AW. Promises and challenges for innovation and entrepreneurship in education. InInternational Educational Innovation and Public Sector Entrepreneurship 2014. Emerald Group Publishing Limited.
22. Berry B. Teacherpreneurs: A bold brand of teacher leadership for 21st-century teaching and learning. Science. 2013 Apr 19;340(6130):309-10.
23. 34. Leffler E. The Many Faces of Entrepreneurship: A Discursive Battle for the School Arena. European Educational Research Journal. 2009;8(1):104-116. doi:10.2304/eerj.2009.8.1.104
24. Leffler E. An Entrepreneurial Attitude: Implications for Teachers’ Leadership Skills?. Leadership and Policy in Schools. 2019 Oct 7:1-5
25. Sanchez RU. EDUCATION IN ACTION. Quarterly Review of Distance Education Journal Issue: Volume 15# 1. 2014 Mar 1;15(1):33-8.
26. Hess FM, Hassel BC. Fueling Educational Entrepreneurship: Addressing the Human Capital Challenge. PEPG/07-06. Program on Education Policy and Governance, Harvard University. 2007.
27. Schimmel I. Entrepreneurial educators: A narrative study examining entrepreneurial educators in launching innovative practices for K-12 schools (Doctoral dissertation, Northeastern University).
28. Shelton CC. Online Teacherpreneurship: Shedding Light on the Practice, the Individuals Who Pursue It, and the Impacts They Experience. Arizona State University; 2018.
29. Nieswandt A. Educational Entrepreneurs: The professional experiences of five edupreneurs.
30. Sawyer AG, Dick LK, Sutherland P. Online Mathematics Teacherpreneurs Developers on Teachers Pay Teachers: Who Are They and Why Are They Popular?. Education Sciences. 2020 Sep;10(9):248.
31. Sena Mahendra S, Sofyan H, Rohmantoro D. Performance Study of Entrepreneurial Teachers in Vocational High Schools.
32. . Wilson SM. Professional development for science teachers. Science. 2013 Apr 19;340(6130):310-3.
33. van Dam K, Schipper M, Runhaar P. Developing a competency-based framework for teachers’ entrepreneurial behaviour. Teaching and Teacher Education. 2010 May 1;26(4):965-71.
34. Carpenter JP, Morrison SA, Craft M, Lee M. How and why are educators using Instagram?. Teaching and teacher education. 2020 Nov 1;96:103149.
35. Bingham CS. What is a Teacherpreneur? Ask Sarah Henchey.
36. Levy, L. Rise of the Teacherprener. 2015 Retrieved from http://www.edudemic.com/why-we-need-edupreneurs/
37. Interconnected Matrices in Structural Modeling. IEEE Transaction Systems Man and Cybernetics. 1974; 4(1): 51-81.
[1] دانشجوی دکترای تخصصی مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
[2] استادیار، دانشگاه شهید بهشتی ، تهران، ایران. (مسئول مكاتبات:Farnooshalami@gmail.com)
[3] مدیر مرکز نوآوری و مدرسه آب و آینه.
[4] دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ، ایران.
[5] Borasi
[6] Finning
[7] Foote
[8] outsourcing
[9] Co-dream/ Co-creation
[10] Teachership
[11] Reciprocal Mentoring
[12] sacks