طراحی برنامه آموزشی مدیران دانشگاه فردوسی مشهد بر مبنای رویکرد شایستگی
محورهای موضوعی :رضوان حسین قلی زاده 1 * , علیه متاجی 2 , اکبر امراهی 3
1 - دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: برنامه آموزشي, شایستگی‌ها, مديران, دانشگاه فردوسي مشهد.,
چکیده مقاله :
هدف اصلي این پژوهش، طراحی برنامه‌های آموزشی مدیران دانشگاهي برمبناي رویکرد شایستگی است. براي دستيابي به اين هدف از روش پژوهش آميخته بهره گرفته شد. به‌منظور گردآوري داده‌های موردنياز از تحليل اسناد، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. جمعيت موردمطالعه را كليه مديران دانشگاه فردوسي مشهد در سطوح عالي، مياني و اجرايي تشكيل دادند. رویکرد موردنظر در طراحی الگوی شایستگی، اقتباسی- طراحی است. با اين توضيح كه با نظر به شواهد نظری و پژوهشی فراوان و تجربیات معتبر در این زمینه، فهرستی از شایستگی‌های مورد انتظار مدیران در محیط‌های دانشگاهی و غیردانشگاهی شناسایی و استخراج شد. علاوه براين، ضمن مصاحبه با خبرگان حوزه مديريت منابع انساني، اسناد مرتبط با جایگاه مدیران در دانشگاه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل منابع اطلاعاتی مختلف حاکی از شناسایی 71 شایستگی در پنج دسته شایستگی‌های سازمانی، ادراکی، تغییر و نوآوری، فردی و میان فردی است. این مجموعه شامل 22 شايستگي سازماني، 12 شايستگي ميان فردي، 6 شايستگي تغيير و نوآوري، 7 شايستگي ادراكي، و 24 شايستگي فردي است. همچنین، یافته‌ها نشان داد شایستگی‌های مديران دانشگاه فردوسي مشهد برحسب تناسب آن با نوع مسئولیت و سطح مدیریتی متفاوت است. لذا، شایستگی‌ها برحسب این دو ویژگی در بین پاسخگویان به پرسشنامه شایستگی‌ها رتبه‌بندی شدند. به‌طورکلی، نتایج حاکی از اختصاص بالاترین رتبه به شایستگی‌های سازماني، ميان فردي، سپس ادراكي و تغيير و نوآوري است. در ادامه، برمبنای مدل شایستگی پیشنهادی، 34 عنوان برنامه آموزشی مفهوم‌سازی شد و مخاطبان آن برمبنای نتایج رتبه‌بندی شایستگی‌ها مشخص شدند. سرانجام با رجوع به تعریف و شاخص‌های رفتاری مرتبط با هر یک از شایستگی‌ها، مشخصات برنامه آموزشی موردنظر بر اساس چهارچوب عناصر طراحی برنامه آموزشی تدوین گردید.
The main purpose of this study was to design a Competency-Based Training Program for managers at the Ferdowsi University of Mashhad (FUM). To achieve this goal, mixed research method was used. Document analysis, interview, and questionnaire were used to collect data. The population was comprised of all the managers at the different organizational levels. Adaptation-design approach was used to design. For this, a list of expected competencies of managers in academic and non-academic environments was identified and extracted based on research literature review. In addition, interview with experts was done and documents related to the position of managers at the university were analyzed. According to results, 71 competencies were identified and then categorized into five categories including organizational, conceptual, change and innovation, individual and interpersonal competencies. They include 22 organizational competencies, 12 interpersonal competencies, 6 competencies of change and innovation, 7 conceptual competences, and 24 individual competencies. Also, the findings showed that the competencies of the managers at FUM vary according to their type of responsibility and management level. Therefore, competencies were ranked in the competency questionnaire according to these two characteristics. In general, results indicated that the highest rank has been attributed to organizational, interpersonal, and then conceptual, and change-innovation. Subsequently, based on the proposed model of competency, 34 topics were identified for designing curriculum. Finally, components of the curriculum were developed based on the recommended framework.
بنیادی نائینی، علی و تشکری، محمود. (1391). طراحی الگوی شایستگی‌های مدیران و فرماندهان ناجا از دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی). فصلنامه نظارت و بازرسی، سال ششم، شماره 19، صص 7-30.
جمشيدي كهساري، حمزه. (1392). برنامه آموزشي و توسعه شایستگی‌هاي استعدادهاي مديريتي (تعيين نيازهاي توسعه‌ای تمام افراد شرکت‌کننده در كانون ارزيابي و توسعه)، شهرداری تهران: معاونت توسعه منابع انسانی، اداره کل ارزشیابی و کارگزینی مدیران.
چیت‌ساز، احسان؛ ذوالفقار زاده، محمدمهدي و غیاثی ندوشن، سعید. (1391). تدوین الگوي شایستگی‌های محوري مدیران فرهنگی – اجتماعی دانشگاه‌ها در ایران اسلامی. مدیریت در دانشگاه اسلامی، دوره اول، شماره 2، صص 27-48.
حاج کریمی، عباسعلی؛ رضائیان، علی؛ هادی زاده، اکرم. (1390). طراحی مدل شایستگی‌های مدیران منابع انسانی بخش دولتی در ایران، چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره 8، صص 43-23.
رحیم¬ نیا، فریبرز و هوشیار، وجیهه. (1391). واكاوي ابعاد و مؤلفه‌های مدل شایستگی‌هاي مديران در
سيستم بانكي (یك رويكرد كيفي). نشريه مديريت فردا، دوره يازدهم، شماره31، صص 117-138.
زارعی متین، حسن؛ رحمتی، محمدحسین؛ موسوی، سید محمدمهدی و ودادی، احمد. (1393). طراحی مدل شایستگی مدیران در سازمان‌های فرهنگی کشور. فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، دوره دوم، شماره 8، صص 19-36.
شجاع، کلثومه؛ کرمی، مرتضی؛ آهنچیان، محمدرضا و نادی، مجتبی. (1396). ارزشیابی اثربخشی برنامه های آموزش ضمن خدمت کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، سال چهارم، شماره 12، 105-126.
لبادی، زهرا. (1388). صلاحيتهاي فرهنگي مديران آموزش عالي در سه حوزه فرهنگ جهاني، ملي و دانشگاهي. فصلنامه علوم رفتاری. دوره اول، شماره 2، صص 143-163.
محمودی، سید محمد؛ زارعی متین، حسن و بحیرایی، صدیقه. (1391). شناسایی و تبیین شایستگی‌های مدیران دانشگاه، مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال اول، شماره 1، صص 114-143.
مظفری، سید امیر احمد؛ مشرف جوادی، بتول؛ نادریان، مسعود. (1392). تعیین مهارت‌ها و شایستگی‌های مدیران سازمان تربیت‌بدنی از دیدگاه خود و ارائه یک الگوی مدیریتی در این زمینه، نشریه علوم حرکتی و ورزشی، جلد اول، شماره 1، صص 104-92.
میر غفوری، سید حبیب؛ موسوی، سید محمد؛ صادقی آرانی، زهرا. (1392). تحلیلی بر توسعه شایستگی‌های مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه‌ها موردمطالعه: دانشگاه‌های شهرستان یزد. نامه آموزش عالی، شماره 24، صص 51-35.
هوشیار، وجیهه؛ رحیم نیا، فریبرز. (1392). ارائه مدل شایستگي مدیران شعب در سيستم بانکي، فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، شماره 13، صص 68-55.
یگانگی، سیده عاطفه. (1389). نقش شايستگي مديران در اثربخشي مديريت (مطالعه موردي در شركت مخابرات استان قزوين)، مجله مديريت توسعه و تحول، شماره 5، صص 68-57.
Black, S. A. (2015). Qualities of effective leadership in higher education. Open Journal of Leadership, 4(02), 54.
Boyatzis, R.E. (1982). The Competent Manager: A Model for Effective Performance, John Wiley & Sons. New York, NY.
Campion, M. A., Fink, A. A., Ruggeberg, B. J., Carr, L., Phillips, G. M., & Odman, R. B. (2011). Doing competencies well: Best practices in competency modeling. Personnel Psychology, 64(1), 225-262.
Cochran, G. R. (2009). Developing a Competency Model for a 21st Century Extension Organization Dissertation. Ohio State University Extension Competency Study.
Kennedy, A. (2014). Leadership Development in Higher Education: Skills, Competencies, and Practices for Non-Academic Leaders. Retrieved from: http://digitalcommons.georgiasouthern.edu/etd/1059/.
Königová, M., Urbancova, H., & Fejfar, J. (2012). Identification of managerial competencies in knowledge-based organizations. Journal of competitiveness, 4(1).
Manchester, T. U. (2011). Assessment Centers. Retrieved from http: //www.careers.manchester.ac.uk/ students/ applications interviews /assessment entres/
Newsome, S., Catano, V., & Day, A. (2003). Leader Competencies: Proposing a Research Framework. Retrieved June, 15, 2006.
Spendlove, M. (2007). Competencies for effective leadership in higher education. International Journal of Educational Management, 21(5), 407-417.
Stuart, R., & Lindsay, P. (1997). Beyond the frame of management competencies: towards a contextually embedded framework of managerial competence in organizations. Journal of European Industrial Training, 21(1), 26-33.
Twumasi-Ankrah, S. (2013). Determinants of Administrators' Effectiveness in Christian Higher Education. ProQuest LLC. 789 East Eisenhower Parkway, PO Box 1346, Ann Arbor, MI 48106.
Uc Davis (2012). UC Davis Career Compass Core Competencies Model, Staff Development and Professional Services. Retrieved from: http://www.hr.ucdavis.edu/about/directory/staff-development-professional-services.html
University of California (2014). Core Competency Model, UCSB Human Resources.
University of Victoria (2011). Competency kit: THE 10 CORE COMPETENCIES. Co-operative Education Program and Career Services.
Young, M., & Dulewicz, V. (2009). A study into leadership and management competencies predicting superior performance in the British Royal Navy. Journal of Management Development, 28(9), 794-820.